Formosa gây ô nhiễm: Khởi tố vụ án hay không, cơ quan tư pháp sẽ xem xét

đáp lại câu hỏi của báo chí về việc Formosa gây ô nhiễm môi trường thì có khởi tố vụ án hình sự không , tổng trưởng Bộ thông cáo và Truyền thông Trương Minh Tuấn cho biết , việc khởi tố hay không thì cơ quan tố tụng , tư pháp sẽ xem xét , Chính phủ không can thiệp. Tất thảy mọi quyết định phải được xem xét trên cơ sở luật pháp và lợi ích.

tổng trưởng TT&TT Trương Minh Tuấn ( giữa ) đáp lại báo chí tại cuộc họp báo. Ảnh: Như Ý.

cẩn trọng , chặt chịa

Xin cho biết quá trình chính xác căn nguyên thuỷ sản chết tại các tỉnh miền Trung được thực hiện như thế nào? Sự tham dự của các nhà khoa học trong và ngoài nước vào quá trình chính xác căn nguyên ra sao?

tổng trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà:  Việc chính xác căn nguyên cần bằng chứng khoa học chặt chịa , bài bản , đảm bảo bằng chứng khoa học tươm tất , chính xác thủ pham là ai , tranh đấu thế nào. Thứ nhất phải chính xác căn nguyên , cơ chế gì khiến thuỷ sản chết hàng loạt. Thứ hai là chính xác nguồn gây ô nhiễm từ đâu. Các nhà khoa học trong và ngoài nước ở các khu vực hải dương học , vũ trụ học... tiến hành nhiều công việc từ lấy mẫu cá , mẫu nước , sinh vật... , song song thực hiện nhiều hoạt động từ việc chính xác sự việc từ vệ tinh…  Khi có Cuối cùng , chúng tôi tổ chức hội đồng khoa học của nhà nước đánh giá , lấy ý kiến phản biện Đứng riêng ra của các nhà khoa học quốc tế. Qua đó cho thấy , quá trình di chuyển của các độc tố là theo dòng hải lưu từ Hà Tĩnh vào Thừa Thiên - Huế. Đây là một ổ độc tiếp nhận kim loại trực tiếp , bản thân nó có nhu cầu ôxy , đi đến đâu lấy ôxy và gây độc tố làm cá chết. 

Tuy nhiên để tìm nguồn gây độc , chúng tôi đã rà hàng trăm cơ sở có nguồn thải , tập kết vào Formosa , Điện Vũng Áng và Khu Công lao Hà Tĩnh. Đoàn thẩm tra về luyện thép , công nghệ môi trường... Thẩm tra , và phát hiện sai sót , lỗi trong sản xuất , quản lý vận hành thí nghiệm lỏng lẻo , từ đó có tươm tất bằng chứng thuyết phục để nhà đầu tư phải dận. Chúng tôi đã cẩn trọng bài bản , chuẩn xác , thuyết phục như chỉ đạo của Thủ tướng.

Ngày 23/4 , Bộ NN&PTNT khẳng định cá chết do độc tố cực mạnh từ môi trường. Ngày 27/4 , Bộ TN&MT tuy rằng căn nguyên có khả năng từ con người và thuỷ triều đỏ. Ngày 4/5 , Bộ KH&CN nói đã đủ cơ sở để chính xác nguyên do cá chết. Vậy tại sao cho đến nay , gần 3 tháng sau khi sự cố xảy ra mới có thông tin chính thức?

bộ trưởng KH&CN Chu Ngọc Anh:  Ngay khi sự việc xảy ra Thủ tướng đã phân việc các bộ ngành liên tưởng gay go tìm ra nguyên do. Các nhà khoa học đã vào cuộc với cố gắng và gắng gổ cao nhất. Quá trình tiếp cận bằng nhiều phương pháp khoa học khác nhau , trong đó có các nhà khoa học nước ngoài. Có có nhiều trở ngại hoặc thiếu thốn là chúng ta phải tầm những dấu tích ngay tại thực địa , dưới đáy biển và cả hồi tố. Hưng thịnh chuyên gia đến từ Nhật , Pháp , Đức , Mỹ... Hỉ bổ sung dữ liệu cùng nhà khoa học Việt Nam đối chứng phân tích định mức , từ đó có những chứng cớ được các nhà khoa học quốc tế thừa nhận.

Quá trình công báo nguyên do cá chết đến nay rõ ràng là chậm so với đòi hỏi phải sớm được giải quyết của dư luận?

bộ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn:  việc công bố bữa nay thể hiện ý chí công khai của Đảng và quốc gia. Ngay từ đầu những người đứng đầu Đảng , quốc gia đã quyết liệt chỉ đạo request điều tra nhanh chóng rõ ràng nguyên do , thủ phạm , đánh giá hậu quả gây ra , trợ giúp người dân bị ảnh hưởng... Công báo nguyên do là để giải quyết kịp thời hiệu quả , công báo thủ phạm là để khắc phục hậu quả. Điều tra nguyên do và thủ phạm là hai việc khác nhau. 

việc công bố ai là thủ phạm cần điều tra để rõ ràng chứng cớ , có sự tham gia của cơ quan trông coi luật pháp , các ngành , xứ sở. Kết quả điều tra là khách quan , không có một sự hạn chế hay một trường hợp ngoại lệ nào cả loại trừ các nguyên do làm chậm quá trình điều tra. Các cơ quan đã làm việc cố gắng hết mình. Thời kì qua có sự đòi hỏi phải sớm được giải quyết vì chậm công báo nguyên do , đây là điều thường nhật vì có tác động đến một điều gì đó đến đời sống người dân nhưng cũng hiện ra sự phản ứng thái quá làm chống đối lẫn nhau thông tin , có tác động đến một điều gì đó đến quá trình điều tra.

Một số thần thế lợi dụng sự việc này để khích động , gây bất an trong quần chúng. Chúng ta quý trọng sự đòi hỏi phải sớm được giải quyết của người dân nhưng không chấp nhận lợi dụng đòi hỏi phải sớm được giải quyết để chống đối Đảng , Nhà nước.

Cân nhắc việc khởi tố

Với vụ việc này Cơ quan công an có khởi tố vụ án hình sự hay không?

bộ trưởng , Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng:  Trước hết , có phương pháp khắc phục đời sống người dân ven biển như trợ giúp lãi suất , việc làm , mua hải sản của ngư dân đánh bắt; công báo sớm vùng hải sản không có các mối nguy hiểm hoặc rủi ro , cảnh báo vùng hải sản không không có các mối nguy hiểm hoặc rủi ro để người dân tránh dùng sản phẩm không không có các mối nguy hiểm hoặc rủi ro. Việc đấu tranh tìm ra thủ phạm là thái độ hoài nghi kiên quyết của Đảng , Chính phủ Việt Nam; xử nghiêm không loại trừ bất kỳ tổ chức , cá nhân chủ nghĩa nào.

Nhưng , Việt Nam đang xây dựng môi trường đầu tư , tạo dựng hình ảnh trong thời kỳ lúa ra đòng hội nhập , được các nhà đầu tư đánh giá cao về yên ổn chính trị , tạo thuận tiện cho các nhà đầu tư. Thu hút các nhà đầu tư nước ngoài thành công là thể hiện môi trường đầu tư của Việt Nam. Formosa đã nhận lỗi trước người dân Việt Nam , đưa ra 5 xác nhận về đền bù , hỗ trợ. 

“Đánh kẻ chạy đi chứ không đánh kẻ chạy lại” , Chính phủ có thái độ hoài nghi rỏ rành , đó là xử lí nghiêm minh trường hợp vi phi pháp luật nhưng cũng có chính sách đại lượng. Ví như các nhà đầu tư xác nhận thực hành đúng luật pháp Việt Nam thì Chính phủ đảm bảo cho hoạt động hiệu quả. Việc đưa vụ án ra khởi tố hay không thì cần cân nhắc. Địa ngục dân Việt Nam vốn khoan hồng , độ lượng.

bộ trưởng TT&TT Trương Minh Tuấn:  Việc khởi tố hay không thì cơ quan tố tụng tư pháp sẽ coi xét , Chính phủ không can thiệp. Tất cả mọi quyết định phải được coi xét trên tài sở luật và lợi ích.

Không đánh đổi môi trường để thu hút đầu tư

Việc Bộ TN&MT cấp phép xả thải cho Formosa như thế nào? bổn phận của Bộ TN&MT ra sao?

bộ trưởng TN&MT Trần Hồng Hà:  Nguồn nước thải của Formosa gồm: nước thải công nghiệp , nước thải từ sinh hoạt , sinh đẻ hoá... Thực tiễn , đây là giai đoạn vận hành thử nghiệm nên chưa có cơ quan quốc gia vào giám sát. Đây là chỗ trống không trong giai đoạn thử nghiệm vận hành. Hệ thống giao thông giám sát tự động cũng chưa có cơ quan nào vào đánh giá , trong đó có những độc tố nặng. Luật pháp có chỗ trống không trong quá trình giám sát thử nghiệm.

Quá trình nhà máy Formosa vận hành , tỉnh Hà Tĩnh đã kiểm tra việc xả thải đối với dự án này như thế nào? bổn phận của xứ sở ra sao sau khi phát hiện sự cố?

Phó chú tâm UBND tỉnh Hà Tĩnh Đặng Quốc Vinh:  dự án của Formosa rất lớn , nhiều việc vượt ra ngoài Hà Tĩnh. Mặc dù vậy tỉnh đã kết hợp với các bộ ngành Trung ương trong việc kiểm tra giám sát. Tỉnh đã giao việc giám sát cho các sở ngành liên tưởng. Sự cố xảy ra , Hà Tĩnh đã chỉ đạo các nhà khoa học sớm tìm ra nguyên do và công báo thông đạt các ngả. Quá trình vừa qua do khả năng có hạn , việc kiểm tra giám sát chưa làm được thường xuyên và còn nhiều bất cập. Chúng ta rút kinh nghiệm vào những vấn đề thuộc bản chất và có ý nghĩa nhất và xử lí những sở , ngành chưa làm hết bổn phận của mình.